Nul op de meter (NOM) in de bestaande woningvoorraad, een illusie of de (duurzame) toekomst?
Ik viel vorige week al zappend middenin: het tv-programma Kanniewaarzijn waarin te dure, met gemeenschapsgelden, gefinancierde projecten aan de kaak gesteld én op de hak genomen worden. Kijkend naar de voorbeelden die langskwamen, dwaalden mijn gedachten onbewust af naar het fenomeen ‘nul op de meter’, dat in aanbestedingen voor renovatie- en groot onderhoudsprojecten steeds vaker als eis gesteld wordt. Niet zonder reden: ik heb namelijk mijn vragen bij de haalbaarheid hiervan. Of, scherper geformuleerd, om te komen tot ‘nul op de meter’ woningen zijn er in veel renovatiegevallen maatregelen nodig die – als ze daadwerkelijk uitgevoerd worden – weleens rijp zouden kunnen zijn voor een optreden in Kanniewaarzijn.
Begrijp me niet verkeerd. Ook ik voel de urgentie om duurzamer te (ver)bouwen. Het streven naar ‘nul op de meter’ als overtreffende trap van een energieneutraal gebouw is lovenswaardig, maar mag in mijn optiek ook geen doel op zich worden. Althans, niet in renovatie of groot onderhoudsprojecten. Om twee redenen. Het is vaak te duur en het vraagt om draconische maatregelen, die ten koste kunnen gaan van het wooncomfort van huurders. Dat is onze ervaring, opgedaan in het voorbereiden van een aantal projecten waarbij ‘nul op de meter’ een eis van de opdrachtgevers was.
Hermetisch afgesloten balkons
We hebben berekend dat de extra investeringen die nodig zijn om van een energieneutraal gebouw te komen tot een gebouw met ‘nul op de meter’ woningen vaak buiten proporties zijn en niet in verhouding staan met de extra CO2-besparing die daarmee gerealiseerd wordt. Oftewel: de prijs-kwaliteitsverhouding raakt zoek. Natuurlijk kunnen woningcorporaties de investeringen voor een groot deel via de energieprestatievergoeding (EPV) doorberekenen aan hun huurders, maar of dat zo reëel is, is sterk de vraag. Zeker als je kijkt naar de vergaande maatregelen die hiervoor nodig zijn. Voorbeelden daarvan zijn het plaatsen van grote installaties in, op of aan de doorgaans niet al te grote huurwoningen, het dusdanig luchtdicht isoleren van woningen waardoor er niet of nauwelijks gelucht kan worden of zelfs (bij appartementen) het hermetisch afsluiten van balkons; met alle risico’s op Kanniewaarzijn-exposure en varianten daarop van dien. Of huurders daarnaast bereid zijn om voor het verlies aan binnenruimte, frisse lucht en/of een open balkon meer huur te gaan betalen, is in mijn optiek vragen naar de bekende weg.
Energie steken in energie neutrale gebouwen
Ik merk dat veel woningcorporaties dit zelf gelukkig ook onderschrijven: in de praktijk wordt tot nu toe vaak voor de realisatie van de energie neutrale variant gekozen. En dat sluit helemaal aan bij mijn pleidooi om voor renovatie- en groot onderhoudsprojecten de eis voor ‘nul op de meter’ niet standaard te hanteren. Bekijk en onderzoek als woningcorporatie eerst of de woningen geschikt zijn voor een verduurzamingsslag naar ‘nul op de meter’. Als het antwoord ja is, selecteer dan in een zo vroeg mogelijk stadium een kundige aannemer en specialisten op het gebied van isolatie, ventilatie en installaties en maak samen hen (en met bewoners) een passend plan. Als het antwoord nee is, wat in de praktijk vaker voor zal komen, schroef dan de ambities terug naar een haalbaar plan waarmee wel een optimale prijs-kwaliteitsverhouding gerealiseerd kan worden, onder meer door optimaal gebruik te maken van de huidige subsidieregelingen (bijvoorbeeld: RVV en ISDE+). Of maak de keuze voor sloop- nieuwbouw, waarbij ‘nul op de meter’ haalbaar is met een veel betere prijs- kwaliteitsverhouding voor de woningcorporatie.
Meer kwaliteit en bewonerstevredenheid
Dat alles voorkomt verspilde energie en levert uiteindelijk meer kwaliteit en bewonerstevredenheid op. Evenals de garantie dat de bestaande woonvoorraad ook op langere termijn interessant blijft voor toekomstige huurders. Wat wij als bouwsector daaraan bij kunnen dragen, is innovatie. Ik sluit dit blog dan ook graag af met een oproep aan onze con-collega’s en leveranciers: laten we zoveel mogelijk investeren in duurzame, slimme én goedkopere oplossingen voor de isolatie, ventilatie en installaties voor de verduurzaming van de bestaande (sociale) woningvoorraad. Want, met elkaar maken wij uiteindelijk de (duurzame) toekomst.