Circulair bouwen, wij doen het gewoon

Gepubliceerd op 5 februari 2020

De nieuwe huisvesting voor Heembouw Kantoren in Berkel en Rodenrijs wordt medio februari opgeleverd. Dit nieuwe kantoor wordt voor een groot gedeelte opgetrokken uit circulaire bouwproducten. Als projectleider ben ik hier natuurlijk zeer nauw bij betrokken. Wat betekent dat nu eigenlijk? Wat zijn de uitdagingen? Waar moet je aan denken?

Maar laat ik beginnen met te vertellen welke materialen er in ons pand worden verwerkt.

Exterieur:

Circulair beton in de fundering, middels freement
Green score kanaalplaten van VBI
Kantplanken, afkomstig uit een ander Heembouw project
EPS dakisolatie van gebruikte EPS isolatie
Kunststofdakbedekking van gebruikte kunststofdakbedekking
Cellulose (milieu vriendelijkere isolatie) en damp-open Hout Skelet Bouw (HSB) elementen
Verduurzaamde vuren gevingerlaste en gelamineerde kozijnen en vliesgevelkozijnen
Verduurzaamde Douglas geveldelen, PEFC gecertificeerd (uit Duitsland)
Straatklinkers en grastegels van gebruikte tegels

Interieur:

Glaspanelen in de balustrade, die voor 30% circulair zijn (is nu het maximale wat de industrie kan maken)
Houten betimmeringen van de trap en vaste meubels van sloophout (eiken)
Akoestisch spuitwerk, van oude kranten
Formaldehyde-vrije materialen
Luchtzuiverende muurverf
Vinyl bekleding in de toiletten van hergebruikt PVC
Zonnepanelen (128) tbv het opladen van elektrische auto’s
Hergebruikte gipsplaten, voor zover mogelijk
Hergebruikte plafondplaten
Glazen systeemwanden en schuifdeuren, afkomstig uit een ander Heembouw project
Glazen schuifdeur, afkomstig uit ons huidige kantoorpand
Schoonloop mat van 100% gerecycled materiaal

Waar lopen wij dan bijvoorbeeld tegen aan?

We hebben gemerkt dat het nog lastig is om de juiste partijen in de markt te vinden die hergebruikte producten kunnen aanbieden. Die zouden we graag willen leren kennen! Het is wel leuk om te zien dat we bij onze zoektocht naar circulaire materialen ook hele mooie nieuwe bedrijven zijn tegen gekomen die volop bezig zijn met circulariteit. Van leveranciers van hout en glas, maar ook akoestisch spuitwerk, en meubilair.

Nu zijn we nog afhankelijk van wat er op de markt komt. Circulaire producten zijn vaak nog niet economisch interessant, schaalvergroting zal hier verandering in brengen. Aan de andere kant zien we dat er meer bedrijven komen die volop inzetten op CO2 reductie bij de productie van hun producten. Het toepassen van circulaire materialen en alles wat daarbij komt kijken, om de materialen te inventariseren, veilig te stellen, ontwerpen en verwerken kost nu nog tijd. Het is niet zo vanzelfsprekend als nieuwe materialen.

Het plaatsen van de trap van circulaire materialen

Twee concrete voorbeelden uit onze praktijk

Wij hadden de wereldprimeur om freement toe te kunnen passen in onze fundering, maar wat maakt dit nu zo bijzonder?

Bij het produceren van beton komt helaas veel CO2 vrij: maar liefst circa 9% van de totale wereldwijde CO2 uitstoot. Onze strategisch partner New Horizon is het samen met De Rutte Groep gelukt een machine te bouwen die de 3 basis grondstoffen uit bestaand beton kan scheiden. Met de ‘smart liberator’ wordt bestaand beton vergruist waaruit grind, zand en cement (freement) gewonnen worden.

Waar zijn wij tegen aan gelopen?

Deze droge stoffen worden gewonnen in Amsterdam op de werf van De Rutte Groep. Op deze werf staat ook een betoncentrale die ‘nat beton’ kan leveren van freement. De afstand om dit natte beton naar onze bouwplaats in Berkel te vervoeren, was echter te lang. Ook was er geen betoncentrale in de buurt van Berkel die dit wilde produceren. De betonmarkt is namelijk nogal geregisseerd. Dit betekende dat wij op de bouw een mobiele betoncentrale hebben moeten bouwen. Gelukkig kon De Rutte Groep daarin voorzien. Het is echter een kostbare zaak om al het materieel op de bouw te krijgen.

Het circulaire beton, freement, wordt gestort

Omdat freement voor de eerste keer als constructief beton zou worden toegepast, moesten wij samen met alle betrokken partijen alle lichten op groen zien krijgen. Dit betekende dat wij van de betontechnoloog de juiste gegevens voor het freement mengsel moesten krijgen. De hoofdconstructeur (Pelecon) moest checken of dit aan alle constructieve waarden voldeed. Om meer zekerheid in te bouwen is de dekking van de wapening vergroot en hebben wij het dubbel aantal drukkubussen laten nemen.

De volgende stap was om de hoofdconstructeur van de gemeente te infomeren en aan te tonen dat het te storten freement voldoet aan alle constructieve eigenschappen. Nu hebben wij het geluk dat de gemeente Lansingerland zeer welwillend tegenover dit initiatief staat en ons daarin het vertrouwen gaf om dit te mogen toepassen.

De grootste weerstand heeft ermee te maken dat er nog geen ervaring is met het toepassen van hergebruikt beton op langere termijn. Men weet dus gewoonweg niet hoe het zich houdt in de loop der tijd. Er worden echter al jaren lang niet constructieve elementen (prefab) of niet constructieve (stal)vloeren met hergebruikt beton gestort. Deze producten houden zich in de loop der tijd kranig en worden nog steeds gebruikt waarvoor ze bedoeld zijn. Deze ervaringen, samen met de constructieve uitkomsten van berekeningen en drukkubussen, maken dat de de risico’s tot een minimum beperkt zijn.

Aandachtspunt is verder dat bij de verwerking rekening gehouden moet worden dat het beton stugger is om te verwerken. Wel gewoon mogelijk met een kleine pomp. En dat het sneller aantrekt, waardoor het met curing compound ingespoten dient te worden.

Met deze ervaring zijn wij nu aan het kijken of wij de volgende stap kunnen maken om het grootschaliger te gaan toepassen. Wordt vervolgd dus…

Hergebruikte glaswanden

Uit andere projecten van Heembouw komen veel glazen systeemwanden vrij, die zullen worden herplaatst in ons nieuwe pand tbv vergaderruimtes of kantoorruimtes. Bij het produceren van nieuw glas komt er veel CO2 vrij. Door het opnieuw toepassen van glas zorgen we voor een flinke reductie van deze CO2-uitstoot.

Op dit ogenblik is Saint Gobain in staat om nieuw glas te produceren, met daarin maximaal 30% gerecycled glas. In 2025 willen zij dit op 50% hebben De uitdaging zit hem erin dat het te recyclen glas zuiver van kleur moet zijn. En aangezien glas nooit op deze manier wordt ingenomen (gescheiden), is dat nog niet mogelijk. Saint Gobain is dan ook bezig om een netwerk op te zetten om zuiver glas in te zamelen zodat zij deze doelstelling kunnen gaan halen.

Hoe zijn wij te werk gegaan?

Wij hebben op het moment dat de wanden nog op hun oorspronkelijke plek stonden, deze wanden opgemeten, genummerd en gedocumenteerd. Vervolgens zijn de wanden gedemonteerd en in een gereed staande zeecontainer opgeslagen. Deze containers hebben een aantal maanden in een opslag gestaan om vervolgens naar de bouw getransporteerd te worden. Daar worden de wanden uitgelopen om na te gaan of er nog onderdelen ontbreken of glaspanelen tijdens het transport gesneuveld zijn.

Wat hebben wij er van geleerd:

Laat een gespecialiseerd bedrijf (Wanden Service) de volgende keer de inventaris doen, de demontage, en transport gereed maken van de containers. Dit hadden wij nu zelf gedaan aangezien wij Wanden Service nog niet op deze manier kende. Zij kennen namelijk de opbouw en producten en kunnen daardoor efficiënter de inventaris doen en weten hoe zij de transporten moeten organiseren om breuk tot een minimum te beperken (nu niet geheel gelukt).
Het is belangrijk om in je ontwerp en detaillering rekening te houden met het gegeven dat je met circulaire wanden werkt. Het is niet op de millimeter nauwkeurig in te meten en te herplaatsen. Je zal iets van marge moeten creëren.
Hou er rekening mee dat er glasplaten licht beschadigd kunnen zijn (krasjes of kleine schilfer breukjes). Ook het aanvullen van de profielen indien nodig kan zorgen voor kleurverschil.

Al met al is het bouwen met een circulaire ambitie zeer interessant. We leren er veel door en komen in contact met veel interessante bedrijven, die hier ook hun steentje aan bij dragen. Binnen Heembouw Kantoren gaan wij de komende tijd kijken hoe wij dit op onze andere turn-key projecten kunnen integreren en onze opdrachtgevers daar warm voor te krijgen. Met circulair bouwen verder op weg naar een lagere CO2 footprint!

Dit blog is verschenen in de Week van de Circulaire Economie van 3 t/m 7 februari 2020. Eerder verscheen:

Circulair is niet hetzelfde als tweedehands

Heembouw grijpt deze week van de circulaire economie aan, om in 5 blogs uiteen te zetten wat circulair ontwerpen en bouwen voor Heembouw concreet inhoudt. In deze eerste blog komen Alijd van Doorn, directeur Duurzaamheid en Heembouw... Lees meer

Hoe maak je een Distributiecentrum Circulair?

”We zijn ons bewust van de impact van ons handelen op de planeet, én we zijn oprecht gedreven om het beter te doen.” Dat is het kompas voor alle activiteiten bij Heembouw. We houden ook van concreet. Daarom werken we samen met... Lees meer