Vijf succesfactoren voor een circulair interieurontwerp
Met een goed circulair gebouw creëer je een verhaal. Het gaat niet alleen om technische oplossingen. Je voegt echt een extra laag toe aan het gebouw. Interieurarchitect Ellen van IJzendoorn ziet hierin een super uitdaging. Voor het ontwerp van onze nieuwe huisvesting in Berkel en Rodenrijs ging ze hiermee vol overtuiging aan de slag. In deze blog vertelt ze hoe ze dat heeft aangepakt en welke lessen ze heeft geleerd. Het kan echt! Kiezen voor een circulair, duurzaam ontwerp.
Laat ik met het resultaat beginnen, want daar ben ik best trots op. Het nieuwe kantoor wordt na oplevering ingericht met producten die voor het grootste deel hergebruikt zijn, aangevuld met producten die of gezond geproduceerd zijn en/of later hergebruikt kunnen worden. Dat is ook de visie geweest achter het ontwerp dat ik gemaakt heb. Zo hebben we bijvoorbeeld glazen wanden geoogst uit een kantoorpand op Schiphol, dat Heembouw eerder heeft gerenoveerd; verder nemen we bestaand meubilair mee, gebruiken we akoestische wandpanelen die gemaakt zijn van gerecycled plastic en verf dat voor 45% bestaat uit biobased materiaal.
Het kantoor krijgt geen verlaagd plafond, maar voornamelijk akoestisch spuitwerk dat vervaardigd is van gerecyclede kranten en de toiletwanden en -vloeren worden bekleed met vinyl omdat dit materiaal 100% recyclebaar is. De vloerbedekking uit het huidige kantoor wordt gerecycled en in het nieuwe kantoor worden tapijttegels toegepast die gemaakt zijn van gerecycled garen en biobased materiaal (gelegd op de werkplekken) en ter plaatse van de loopgebieden komt biologisch lak om de vloer vuil- en waterafstotend te maken. De trap wordt bekleed met gerecycled plaatmateriaal en ook het overige hout dat we gebruiken is gerecycled. En dat is nog maar een greep uit de duurzame materialen die ik gebruikt heb in het interieurontwerp.
Lessons learned 1: andersom ontwerpen – investering in de toekomst
Dat brengt me op de belangrijkste les die ik geleerd heb. Als je circulair en duurzaam wil ontwerpen, moet je bij wijze van spreken met een tweedehands legodoos en de stukken die daarin zitten aan de slag gaan in plaats van met een nieuwe doos vol legostukken. Ook het stappenplan om de stukken in elkaar te zetten moet je zelf bedenken. Het aanbod van ‘legodozen’ met gebruikte, gerecyclede en biobased materialen is echter nog niet groot en moeilijk vindbaar. Je moet het doen met wat na goed zoeken voorhanden is.
Ik geloof absoluut dat circulariteit in alle projecten ingepast kan worden, passend bij de ambities en het budget van de opdrachtgever
Ik heb daarom in een andere volgorde gewerkt dan ik gewend ben. Normaal start ik met het creëren van een interieurconcept, in kleur en beeld, en ga ik aansluitend op zoek naar materialen. Voor dit ontwerp heb ik het concept gaandeweg ontwikkeld, gebruikmakend van de materialen, die ik vond. Dat kost veel tijd, maar rendeert ook. Inmiddels beschik ik over een (nog groeiende) bibliotheek van duurzame en/of circulaire materialen waar ik bij toekomstige circulaire ontwerpopdrachten natuurlijk uit kan putten.
Lessons learned 2: heb oog voor details bij het oogsten van materialen
We hebben het op de ‘harde’ manier geleerd. Als er gebruikte materialen geoogst worden, moet je van tevoren over alle details goed nadenken. Zo kunnen wij een geoogste schuifwand alleen hergebruiken als we de benodigde schuifrail zelf maken. Dit omdat we ‘vergeten’ waren om de oorspronkelijk schuifrails te oogsten die, bleek later, niet langer leverbaar zijn. En om onnodige opslag- en verwerkingskosten te vermijden is het raadzaam om alle denkbare maatvoering- en gebruiksdetails op te meten, zoals bijvoorbeeld draairichtingen.
Lessons learned 3: werk in een geïntegreerd bouwteam
Circulair ontwerpen en bouwen is een uitdaging voor zowel het ontwerp als het bouwteam. Wij kwamen regelmatig voor vraagstukken te staan die vanuit ontwerp- én bouwperspectief bekeken opgelost moesten worden. Bijvoorbeeld als het gaat om de inpassing van geoogste materialen of van innovatieve biobased materialen. Dat wij gewend zijn om met onze collega’s van Heembouw Kantoren in een geïntegreerd ontwerp- en bouwteam samen te werken, was in dit traject dan ook een groot voordeel. Het noodzakelijke overleg zit immers al ingebakken in onze werkwijze, waardoor we ontwerp- en/of bouwuitdagingen in een vroegtijdig stadium konden oplossen.
Wat ook geholpen heeft, is dat Heembouw vierkant achter de keuze voor een circulair ontwerp stond en ons als architectenteam– binnen de budgetkaders – alle ruimte gaf om daaraan te voldoen, ook op de momenten dat het spannend was.
"Ik vind het mooi dat ik zo een bescheiden bijdrage kan leveren aan het leefbaar houden van onze aarde"
Lessons learned 4: circulair ontwerpen is uitdagend en leuk!
Deze opdracht heeft mijn werk een nieuwe dimensie gegeven. Omdat circulair ontwerpen helemaal nieuw voor me was, had ik constant het gevoel dat ik aan het spelen, leren en ontdekken was. En dat gaf mijn creativiteit – na 23 jaar ervaring in het vak – een nieuwe boost. Ik merk ook dat ik me bewuster ben geworden van onze impact op de omgeving. En dat ik mijn kennis van duurzame en biobased materialen daarom, waar passend, ook inzet in projecten waarvoor geen expliciete circulariteitsdoelstellingen benoemd zijn. Ik vind het mooi dat ik zo een bescheiden bijdrage kan leveren aan het leefbaar houden van onze aarde.
Lessons learned 5: het kan, ook bij u!
Duurzaam en circulair ontwerpen en bouwen is haalbaar. Dat gaan we samen met Heembouw Kantoren bewijzen, daarvan ben ik overtuigd. Met het ontwerpresultaat zijn wij we oprecht blij: ons kantoor krijgt een onmiskenbare Heembouw-uitstraling en is prachtig om te zien. Tegelijkertijd voldoet het aan de hoogste Breeam normen en de WELL Gold standaard.
Ik geloof absoluut dat circulariteit in alle projecten ingepast kan worden, passend bij de ambities en het budget van de opdrachtgever. Er zijn mooie, duurzame materialen beschikbaar tegen redelijke kosten. Hoe meer we daar met elkaar gebruik van maken, hoe sneller er geïnnoveerd wordt en hoe groter het aanbod zal worden. Ik vind het bijzonder gaaf dat Heembouw Kantoren hierin het voortouw neemt en hoop oprecht dat het navolging krijgt in de markt. Dus, pakt u samen met ons die handschoen op?
Dit blog is verschenen in de Week van de Circulaire Economie van 3 t/m 7 februari 2020. Eerder verscheen:
Circulair is niet hetzelfde als tweedehands
Heembouw grijpt deze week van de circulaire economie aan, om in 5 blogs uiteen te zetten wat circulair ontwerpen en bouwen voor Heembouw concreet inhoudt. In deze eerste blog komen Alijd van Doorn, directeur Duurzaamheid en Heembouw... Lees meer
Hoe maak je een Distributiecentrum Circulair?
”We zijn ons bewust van de impact van ons handelen op de planeet, én we zijn oprecht gedreven om het beter te doen.” Dat is het kompas voor alle activiteiten bij Heembouw. We houden ook van concreet. Daarom werken we samen met... Lees meer
Circulair bouwen, wij doen het gewoon
De nieuwe huisvesting voor Heembouw Kantoren in Berkel en Rodenrijs wordt medio februari opgeleverd. Dit nieuwe kantoor wordt voor een groot gedeelte opgetrokken uit circulaire bouwproducten. Als projectleider ben ik hier natuurlijk... Lees meer